Онажонлар, гўдакларни кўпроқ қўлларингизда кўтаринг!

• 

Подробности

Бўлим: Оилам

Чиққан санаси: 06 Январь 2017

(Нашр қилинган санаси)

 Гўдаклар мустақил терморегуляция имкониятига эга эмас ва фарзанд онасининг кўкрагида эканлигида унинг танаси совуқ бўлса, кўкрак ҳарорати кўтарилади. Акси бўлса, кўкрак ҳарорати пасаяди. Ёш болаларни қўлда кўтариб юриш муҳимлигига бир қанча сабаблар бор. Қуйида ана шу сабабларнинг бир нечтасини кўриб чиқамиз.

Кўп ҳайвонларнинг ота-онаси ёки бошқа қондошлари болаларини доимо ўзи билан бирга кўтариб юради. Яъни ёш ҳайвонлар доимо ҳаракатда. Бирор марта каравотда ухлаб ётган ёки йиғлаб ўтирган маймун боласини кўрганмисиз?

Худди инсонларнинг фарзандлари каби ёш ҳайвонлар ҳам хавф келганда ожиз қоладилар ва буни яхши ҳис қиладилар. Катталарнинг яқин атрофда турганлиги эса уларга ишонч бағишлайди. Муддатидан олдин туғилган ва яшаб кетиш умиди жуда кам бўлган бола ҳақида эшитган бўлсангиз керак. Гўдакнинг ҳаётини эса унинг онаси фарзандини узоқ муддат бағрига босиб ўтириш орқали сақлаб қолган. Кўкрак – бу ортида юрак ва ўпкалар мавжуд жой бўлиб, биз меҳр-муҳаббат туйғуларини кўпроқ ҳис қиламиз. Таналар яқинлиги инсон ҳаётини нафақат жисмонан, балки руҳан ҳам сақлаб қола олади. Ҳаётимизнинг илк лаҳзаларидан бизни бағирларига босишларни кутамиз – бу содиқлик, яқинлик ва ишончнинг энг биринчи ва ёрқин кўринишидир. Ёш болаларни кўпроқ қўлда кўтариш ва қучоқлашга бир қатор сабаблар бор.

Она кўкрагидаги терморегуляция

Янги туғилган чақалоқда мустақил терморегуляция механизми яъни тана ҳароратини атроф-муҳитга мутаносиб равишда энг мақбул ҳароратда ушлаб тура билиш қобилияти ҳали ривожланиб улгурмаган бўлади. Чақалоқ ўзини энг хотиржам ҳис қилувчи маскан – онанинг кўкраги боланинг тана ҳароратини энг мақбул даражада ушлаб тура олиш хусусиятига эга. Агар боланинг ҳарорати анча паст бўлса, онанинг кўкраги автоматик равишда исишни бошлайди ва боланинг тана ҳароратини мақбул даражага чиқаради. Боланинг тана ҳарорати баланд бўлса, кўкрак совишни бошлайди ва боланинг ҳарорати барқарор ҳолатга келади.

Чақалоқ фақат юзингизни кўра олади

Янги туғилган чақалоқларда кўриш имконияти чекланган бўлиб, улар фақат яқин масофадаги нарсаларни яхши кўра олади. Улар кўздан 25-30 сантиметр масофадаги нарсаларни яхши илғай олади. Ундан узоқдаги нарсалар хиралашишни бошлайди. Бу тасодифми ёки йўқ, айнан мана шу масофа онанинг кўкрагидан юзгача бўлган масофага тенг. Бағрингизда турган чақалоқнинг кўриш қобилияти сизни аниқ-тиниқ ҳолда кўра олиш имкониятини яратади.

Ҳаракатда бўлиш гўдакни тинчлантиради

Кўплаб ота-оналар ёш фарзандларининг машинада саёҳат қилганда ёки болалар аравачасида нотекис йўлда юрганда анча тинчланиб қолишини эътироф этадилар. Лекин болаларни тинчлантирадиган нарса саёҳат эмас, балки ҳаракатдир. Машинани ўт олдирмасдан ва кўчада кўплаб чақирим сайр қилмасдан ҳам болакай ухлаб қолиши учун бундай таъсир кучига ҳолатни ҳосил қилса бўлади. Онанинг иссиқ бағридаги фарзанд она юраги уриши ва нафас олиш жараёнидаги таниш товушлар – у туғилгунча эшитиб ўрганиб қолган товушларни ҳис қилиб туради ва бу уни тез ва осон тинчлантиради. Болани қўлида кўтариб юриш фақат оналарнинг чекига тушган хизмат эмас. Фарзанд билан бундай яқинлик услуби ота учун ҳам жуда муносиб.

Ижтимоий кўникмаларнинг ривожланиши

Фарзандларимизнинг таглиги қуруқ бўлса, ёки қорни оч бўлмаса, у жуда нофаолдек кўринади. Аммо, аслида, болалар мулоқотга ўч бўлади. Уларнинг ҳиссиётлари ва ижтимоий фаоллигининг ривожланишига имкон яратиш мақсадида ота-она ва оиланинг бошқа аъзоларига фарзандларни ўзлари банд бўлган кундалик барча юмушларга жалб қилиш тавсия этилади. Бундай ҳолатда фарзандга ўзининг ижтимоий кўникмаларини ошириб бориш имконияти туғилади. Шунингдек, болаларнинг она қўлларида ухлаб қолиш ҳолатини эътиборсиз қолдириб бўлмайди. Болакайлар онаси ёнида эканлиги ва хавфсиз эканликларини ҳис қилиб турадилар ва шунинг учун ҳам бола онасининг қўлларида мириқиб дам олади.

Ёшлигида қўлда кўп кўтарилган болалар хатти-ҳаракат борасида ҳамин қадар мустақил ва фаол бўлишади.

Шундай қилиб, агар болани қўлга ўргатиш уни эркалатиб юбориш деб танқид қилинаётган бўлса, аслида ундай эмас. Аксинча, бу боланинг ва, ўз навбатида, онанинг табиий эҳтиёжидир. Ёдингиздан чиқарманг, фарзандингиз сизнинг қўллаб-қувватлашингизга муҳтож.

Сербия Зелена Учионица лойиҳаси

Тошкенбой таржимаси