Оилада қайнилар муаммоси

• 

30 ёшлардаги аёл касалхонага келтирилганида оғир аҳволда эди. Тез-тез ҳушидан кетар экан. Беморни текширувдан ўтказаётганимизда яна ҳушини йўқотди. Бунинг фойдали жихати ҳам бор аслида. Чунки ҳар қанча тушунтирилганда ҳам шифокорларнинг шахсан кузатувидагидек натижа бермайди.
Беморни титроқ босди-ю шилқ этиб йиқилди. Табиийки, оила аъзолари жон ҳолатда ёнига югуришди. Уларга беморнинг ёнидан узоқлашмасликларини тайинладим. Хафагарчилик ва сиқилишдан келиб чиқадиган ҳушдан кетиш ҳолати эди бу. Яқинларининг айтишларига қараганда бир хафтадан буён уй ишларини ҳам қила олмабди. Тез-тез ҳушидан кетганлиги учун ёнида доимо одам бўлиши зарур эди.
Беморга қайта-қайта мурожаат этишимга карамай мулоқот қилиш имкони бўлмади. “Касалхонага ётқизамиз. Айтишингизга қараганда бир ҳафтадан буён овқат ҳам емаган. Бу аёлнинг дарди оғир” дедим. Эрининг айбдорларча бош эгиши ва кўзларини олиб қочиши диққатимни тортди.
Беморни даволашга киришдим. Кечга яқин аёл тилга кирди. Кўз ёшларини тиёлмас эди:
-Доктор, турмуш қурганимизга 6 йил бўлди. 2 та фарзандимиз бор. Эримга эътирозим йўқ. Кунимиз ўтиб турибди. Аммо эримнинг укаси, яъни қайнимнинг биз билан яшашига тоқат қила олмайман. Мени нотўғри тушунманг, унинг кир-чири, ош-овқати малол келмайди. Алоҳида яшаса дейман. Кийимларини ювиш, овқатини тайёрлашдан қочмайман. Яқинроқ жойда ижарада турса олиб бораман. Менга ноқулай томони уйда эркин бўла олмаслигимдир. Кўриб турибсиз ҳижобдаман, исломий ҳаёт тарзига амал қиламан. Таҳорат олишим бор, хавотирланиб тураман. Эрим билан бемалол гаплашолмайман, ҳазиллашолмайман. Чунки қайним менга номаҳрам, ҳаётимнинг кўп қисми уйда ўтади, доимо сергак бўлишга мажбурман. Чарчасам ётиб дам ололмайман. Шунга ҳам чидаб тургандим. Энди яна бир укаси бизникида яшагани келаётган эмиш. Буниси ортикчалик қилади. Шуни эшитиб тобим кочди, асабларим жойида эмас. Узимни идора кила олмаяпман”.
Аёлнинг эътирозлари ўринли эди. Ўранган аёл кўп вақтини ўтказадиган уйда бемалол бўла олмаса ҳаёт машаққатга айланиши турган гап.
Эрига шуларни айтганимда “Доктор, унинг ҳақпигини мен ҳам биламан. Аммо бизнинг вилоятда одат шундай. Уйи бор эркак укасига бошпана беради. Мен хам шундай килмасам тугишганларимдан воз кечган бўламан. Қариндошлар мендан юз ўгирадилар. Шундай бўлса-да, бир иложини қилишга ҳаракат қиламан”, - деди.
Иккинчи воқеа унданда ачинарлидир. 20 ёшлардаги йигит қабулимга келди. Муаммоси нималигини сўраганимда бошини эгди, юзига қон тепди. Бир муддат жим тургач “Сиз сўраманг, мен айтмай” деди. Йиғламокдан бери эди. Азият ичида қолганлиги равшан эди. Бироздан сўнг гапни бошлади:
—    “Доктор, биз Анадолунинг чекка қишлоғиданмиз. Акам милиционер. Истамбулга хизмат сафари билан жўнатилди. Мен ҳам университет талабаси бўлгач улар билан бирга яшай бошладим. Мен дан 4 ёш катта акам 19 ёшли янгам билан турмуш қурганига 2 йил бўлган. Битта жияним бор. Янгам билан бир-биримизга кўнгил қўя бошладик. Чунки доим биргамиз, ёлғизмиз. Акам хизмати туфайли доимо уйдан узокда. Менинг дарсларим эрта тугайди, уйга қайтаман. Нонуштада, кечки овқатда акам бўлмайди. Овқатлангандан сўнг гаплашиб ўтирамиз. Бир пайт қарасам унга бефарқ эмасман. Янгамда ҳам шундай ҳисларни сездим. Бир томонда севгим, бир томонда акамнинг рафиқаси эканлиги. Нима килишни билмай ҳайронман. Мен пасткаш, ярамас одамман...”
Шундай дер экан кўзларидан оққан ёшни тўхтата олмас эди.
Унга шундай маслаҳат бердим:
-    “Аслида сиз динимиз қонунларига итоат этмасликнинг курбони бўлибсиз. Сизни кечириб бўлмайди. Тезда у уйни тарк этишингиз, зарурат юзасидангина янгангиз билан кўри-шишингиз шарт. Учрашганда ҳам расмий тарзда гаплаши-шингиз лозим. Вақт ўтсагина бу дардни унутасиз. Бўлмаса бу ишнинг сўнги фалокатдир”.
Қайни ҳам номаҳрам саналади. Улар билан бир уйда яшаш тўғри эмас. Бундай ҳол бахтсизликларга, фожиаларга сабаб бўлиши мумкин.
Уйимиз ташки дунёнинг зўриқиш ва таҳликаларидан ҳимоя килувчи паноҳимиздир. Аёллар уйимизда бемалол яшашлари, бахтли бўлишлари лозим.
Баъзи аёллар қайнилари билан бир уйда яшамасалар-да, шу масалада қийналиб қолмокдалар. Амина хоним шундай аёллардан биридир. Узлари яшаган хонадоннинг настки қаватида 2 та бўйдоқ қайниси, тепа қаватида эса уйланган қайниси яшар экан. Ака-укалар бир жойда ишлар, ишдан сўнг ҳаммалари бирга уйга қайтишар, бирга овқатланишар экан. Идиш-товоқпарни йиғиштириш, ювиш Амина хонимга қолар эди. “Эрим билан ёлғиз қолишнинг имкони йўқ. Қайниларим ҳар куни бизникида. Ўз уйларига ухлагани чиқадилар, холос. Олдин овқатланишади, кейин чой ичишади, суҳбатлашиб ўтиришади. Қарабсизки, ухлайдиган вақг бўлади. Эрим, болаларим билан бирга бўладиган, дардлашадиган вақтим йўқ. Эримга шикоят қилсам укалари уйлангунига қадар шундай бўлишини такрорлашдан чарчамайди. Уйимда бемалол бўла олмаслигим огир ботади”.
Аминахоним қайниларидан алоҳида яшаса-да, эри билан етарлича мулоқотда бўла олмаслигидан қийналар экан.
Баъзи ҳолларда вазият янада чигаллашади. Айсел хоним шундай аҳволда эди. “Битта хонадонда қайнонам, қайнотам, қайним, овсиним, 3 та боласи яшайди. Менинг ҳам 2 та болам борлигини ҳисобга олсак, аҳволимизни тасаввур қилиш қийин эмас. Бирор кун овқат қилмаслик ёки ўз хоҳишига кўра иш тутишга ҳаққим йўқ. Чунки ҳамма ишни катталар ҳал қиладилар. Баъзида нима қилишни билмай қоламан. Ҳожатхона ва ҳаммомдаги навбат кутишлар малол келади”.
Аёлларнинг шикоятлари ўринли. Истаклари асосли. Оила саодати учун уларнинг истакларига қулоқ тутайлик.

Cабоҳат Бозорова тайёрлаган