«Сенга тегиб нима кўрдим?!..»

• 

Подробности

Бўлим: Долзарб мавзу

Чиққан санаси: 02 Апрель 2013

(Нашр қилинган санаси)

 

 

 

Буюк рус ёзувчиси Лев Толстойнинг бир асарида шундай сатрлар бор: “Бахтли оилаларнинг ҳаммаси бир-бирига ўхшайди, бахтсиз оилаларнинг эса ҳар бири ўзича бахтсиздир”. Бахтни ҳар ким ўз дунёқарашидан келиб чиқиб тушунади. Оилаларнинг бахти ва бахтсизлиги ҳам фақат ўзларига хос, бир-бирига ўхшамайди. Ҳатто бир оила аъзоларининг бахт ҳақидаги ҳақидаги тушунчасида ҳам фарқ бўлади. Эр бахтни илм олишда, деб билса, хотин бўйинни безовчи тилла занжирда, деб ҳисоблайди.

Яна бир аёл оилавий бахтни эрига севикли бўлишда, фарзандларининг соғ-омонлигида кўрса, эркак учун мансаб ва амал пиллапояларидан кўтарилиш, чўнтаклари пулдан қаппайиб, атрофида “жонон”ларнинг парвона бўлишини бахт деб ўйлайди. Хуллас, бу борада ҳамманинг фикри юқорида айтиб атганимиздек ўз дунёқарашидан келиб чиққан ҳолда шаклланади.

Шу ўринда яна бир гап, аксарият хотинлар оиладаги моддий етишмовчиликда эрларини айбдор қилишга одатланиб қолишган. Айрим ҳолларда ҳатто фарзандларининг олдида ҳам “Сенга тегиб нима кўрдим?! Эгним янги кийимга ёлчимади, бошқаларга ўхшаб еб-ичолмайман, энига ёпсам, бўйига етказолмайман!” деган маломатлар билан эрнинг бошини эгадилар. Тўғри, муқаддас динимиз исломда оилани моддий таъминлаш эрнинг вазифаси эканлиги таъкидланган ва унинг маълум мувозанатлари тушунтирилган. Бироқ, яна бир нарсага аҳамият бериш керакки, ризқни Аллоҳ беради. Эр эса ризқ берувчи эмас, у ҳам хотинга ўхшаб бир ризқ егувчидир! Ривоят қилишларича, Шайх Асомнинг хотинларии ҳам солиҳа ва каромати зоҳир аёл бўлганлар. Бир куни Ҳотам ҳазратлари сафар тадоригини кўра туриб, аёлларидан:
– Сафарга кетгайман, шу тўрт ой муддатга қанча нафақа истайсан? – деб сўрадилар.
– Тирик қолишимга етгулик нафақа қолдиринг, – дедилар аёллари.
– Тириклигинг ва ўлиминг менинг қўлимда эмас, Ҳақ таолонинг измидадир, – жавоб қилдилар ҳазрат.
– Ундай бўлса, менинг ризқим ҳам сизнинг қўлингизда эмас, жаноби Ҳақнинг измидадир.

Ҳотам ҳазратлари бу жавобни хуш кўрдилар ва аёлларини дуо қилдилар. Қўшни хотинлар келиб: ”Эрингиздан нечун нафақа талаб қилмадингиз?” деб ажабланишди. Жавобан дедиларки: “У ҳам мен каби ризқ егувчидир, бергувчи эмасдир!” Ушбу ҳикоятдан ким қандай хулосага келиши ўзига ҳавола, биз мушоҳадамизда давом этамиз.

Қанийди, ҳозирги ёш оилалар, қўйди-чиқди қилиб бир-бирининг обрўсини тўкиб, болаларининг кўнглини кемтик қилиб юрганлар шу ҳикоят мағзини чақишса-ю, бундоқ қилаётган ишининг орқа олдига қараса. Эр-хотин қўш ҳўкиз дейдилар. Қолаверса динда ҳам эр билан хотиннинг тенг ҳуқуқли экани эътироф этилган. Аллоҳ аёл кишининг ризқини эри орқали етказади. Аммо бу дегани эр бояқишнинг бошида ёнғоқ чақиб, “уним йўқ, буним йўқ” деявериш, йўқ-йўқ, деб ҳамма нарсани йўққа чиқариш дегани эмас-ку! Аёл қачон оқилаю фарзона саналади, қачонки борига қаноат қилиб, йўқдан бор қила олганида! “Сенга тегиб нима кўрдим?!” дейдиган аёлллар эса на диний тарбия кўрган, на оиласида одамгарчилик илмининг ҳадисини олган!..

Эрни эр қиладиган хотин!
«Хўжайиним ички ишлар соҳасида ишлайди. Уч нафар фарзандим бор, – дейди бир танишим гап орасида. – Шаҳарда яшаймиз. Биласиз, шаҳар жойида қишлоқдан кўра тўкин яшаш мушкулроқ. Бунинг устига мен ёш турмушга чиққандим, бирор маълумотим ҳам йўқ эди. Биргина турмуш ўртоғимнинг маоши билан қийналиб қолдик. Шунда хаёлимга бозор ёнида кичкинагина қаҳвахона очиш келди. Ёш қизлигимда опа-келинойиларимдан пишириқлар пиширишни ўргангандим. Хўжайин билан маслаҳатлашиб битта микро тўлқинли печь олдик, ихчамгина павильонни ижарага олиб қаҳвахона очдим. Уйда пишириқ пишираман, пиццалар тайёрлайман, хот-дог, гамбургер сотаман. Хуллас, эр-хотин келишганмиз: менинг топганимни рўзғорга сарфлаймиз, турмуш ўртоғимнинг даромадларини орзу-ҳавасларимизга жамғариб борамиз. Айтмоқчиманки, фақат эрга қараб ўтириш яхши эмас. Бир кишининг меҳнати нима ҳам бўларди?! Эрни эр қиладиган ҳам, қаро ер қиладиган ҳам хотин, деган ибратомуз нақлни опа-сингилларимиз унутишмаса, нур устига аъло нур бўларди.

Тўғри, қаноатли, қаловини топиб қорни ёқадиган аёллар ҳам йўқ эмас, лекин борига ношукурчилик қилиб эрига таъна тошларини отадиган, кунда уруш-жанжал қўзғатиб болаларини ҳам уйдан дилгир қиладиган аёллар кўпчиликни ташкил этади-да. Аслида, танисиҳатлик, хотиржамликдан ортиқ бахт, фарзандларнинг омонлигию оиласининг тинчлигидан ортиқ неъмат бўлмаслигини қачон тушунаркинмиз-а, азиз аёллар-а?..

Рўзғор-ғор...
«Оилани таъминлаш фақат эрнинг вазифаси, деб уйга кириб оёқ узатиб ўтириш тарбияли аёлнинг иши эмас. Мен аёлларнинг тўрва-халта кўтариб бозору кўчаларда тентиришларига қаршиман. Аммо ҳар бир уй бекаси, хотин, ўз қобилиятига қараб рўзғорнинг кам-кўстини бутлаш учун турмуш ўртоғига ёрдам бериши шарт. Чеварчилик қилибми, томорқасида экин-текин қилибми, пишириқлар пиширибми хуллас, қўлидан келгунича ишласа оиласининг фаровонлигига ҳиссасини қўшади. Ҳам ўзига яхши, ҳам рўзғорига. Қўшнимизнинг турмуши бузилди. Икки нафар қизалоқлари бор. Қизлар эрта-индин бўй етиб узатиладиган бўлиб турибди. Эркак маҳалла-куйда ҳали уни, ҳали буни ишларини бажариб уч-тўрт сўм топиб келарди. Хотин эса иккита қизи билан қачон қарманг кўчада. Эри бир азобда топиб келган пулга майда-чуйда нарсалар олиб онасига олиб бориб берарди. Она деганлари ҳам қизини олдига олиб, “болам, бу рўзғор деган ғор фақат бир кишининг меҳнати билан эмас, икковларинг ҳам бирга жавлон уришларинг керак. Сен аёлсан, уй-жойингга қара, томорқангга экин-текин эккин, дарахт-боғ қил. Эрта индин қиз узатишинг керак”, деб насиҳат қилмасди. Уям ўзининг қорни тўйишини ўйлаган-да. Ишқилиб нима бўлдию уларнинг оиласи бузилди. Аёл бир қизи билан онасиникига қайтиб келди. Шундан кейин отаси, сен билан қизингни қандай боқамиз, деб аёлни ишга жойлаштирриб қўйди. Эрини уйида оёғини йиғиштирмаган хотин энди тонг қоронғусида иссиқхонага ишлагани жўнайди. Қизчаси ҳам қишлоқда аёлларнинг юмушига қарашиб пул топади. Бундан нима маъно?! Шу ишининг ҳеч йўқ ярмини эриникида қилса турмуши бузилмасди. Ана энди ишларкан, заҳмат чекиб меҳнат қиларкан-ку! Э, қизим, аёлларнинг ҳаммаси ҳам уйим -жойим дейдиганлар эмас. Ана шунақа, ўзига ишлаш ёқмайдиганлар маломат қилади эрига, сенга тегиб нима кўрдим, деб», – дейди, ёши улуғ онахоналардан бири.

Боқибеғам эркакнинг дастидан дод!
Аммо танганинг орқа томонига назар ташлайдиган бўлсак, ҳозир рўзғор боқадиган эркак қолганми ўзи, деб ҳам ўйланасан киши. Йигитлар уйланиш борасида мулоҳаза қилишса, аввал бўлажак келиннинг мол-давлати, ота-онасининг бойлиги, мансабига қараб танлашади. Хўш, нимага шунақа қилишади? Оилани хотиним боқади, деган мақсадда пулдор, ишли, бадавлат оиланинг қизларига уйланишади. Оилани моддий таъминлаш эркакнинг вазифаси, лекин эркаклар айни пайтда ўз бурчларини “унутиб” қўйишяпти. Аёллар ўзидан ўзи бозорга чиқмайди, хорижга иш излаб бориб одам савдосига йўлиқишмайди. Ҳаммасига эркаклар сабаб. Боқибеғам эркакларнинг дастидан азият чекаётган аёллар бора-бора қўрс, бемеҳр, қаҳри қаттиқ бўлиб кетишяпти.

Бахт мукаммал ато этилмайди. Кимнингдир рўзғории тўкин, егани олдида, емагани кетида, эгнида зару тиллолар ўйнайди, аммо фарзанди йўқ ёки ўзининг ё фарзандининг соғлиги яхши эмас. (Ҳалол меҳнат билан фаровон яшайдиганлар бундан мустасно)! Кимдир қўл учидагина амаллаб кун кечирадию фарзандлари, ўзи соғлом, оиласи хотиржам. Аллоҳ бандаларига сўраганини, истаганини ато этади. Шундай экан, инсон ўзи истаган бахтига ҳам эришмоғи муқаррар. Сўнгисўз ўрнида айтмоқчи бўлганимиз, оилаларимизни бахт саодат, беку бекаларимизни бир-бирларига бўлган эҳтиром ва муҳаббат тарк этмасин.